Landzaat: 'Nieuw tussenjaar Ajax bijna onontkoombaar, Twente is thuis favoriet'

Landzaat (47) begon zijn actieve loopbaan halverwege de jaren tachtig in de jeugd van Ajax, rondom stadion De Meer. Hij debuteerde vervolgens onder Louis van Gaal en speelde twee wedstrijden in de hoofdmacht, maar maakte vooral naam als middenvelder van onder meer Willem II, AZ, Wigan Athletic, Feyenoord en FC Twente. Tel daar 38 interlands voor het Nederlands elftal bij op en je hebt het over iemand met een bak aan ervaring in het internationale voetbal. Twee van de clubs die de huidig assistent-coach van Lech Poznan altijd een warm hart toedraagt, zijn Ajax en Twente.

"Ajax weet wat het kan verwachten van Twente, maar niet van elkaar"

Komend weekend wacht er een heerlijke clash in de Grolsch Veste. "Als je het vergelijkt met elkaar heeft Twente gewoon ervaring en het vertrouwen. En dat ruikt bloed bij Ajax", zo vertelt Landzaat. "Daarnaast spelen ze deze wedstrijd ook nog eens thuis met geweldige support vanaf de tribunes. Ajax weet wat het kan verwachten van Twente, maar niet wat het kan verwachten van elkaar."

Volgens hem is dat ook het voornaamste waar het bij Ajax tot dusver aan ontbreekt. Met drie gespeelde wedstrijden, waarvan twee remises tegen Excelsior (2-2) en Fortuna Sittard (0-0) hangt er nogal wat chagrijn rondom de Johan Cruijff Arena. Met Davy Klaassen, Dusan Tadic, Jurriën Timber, Edson Álvarez en Mohammed Kudus vertrokken de sterkhouders. Vele vaak onbekende buitenlanders werden ervoor teruggehaald. De term 'vreemdelingenlegioen' is daarom één die snel voorbij komt. "De selectie is vrijwel nieuw. Waar Ajax normaal gesproken altijd een goede selectie heeft met een bepaalde Ajax-norm, is het op dit moment gewoon nog niet goed genoeg. Dat zie je terug in de resultaten, maar ook in de speelstijl. Met een nieuw team zijn er nog geen automatismen en alles gaat stroef."

"Spelers moeten er gelijk staan, maar het geraamte is er niet"

Alles wat nieuw is, heeft tijd nodig. Daarin is Ajax volgens Landzaat geen uitzondering. Trainer Maurice Steijn verving bijvoorbeeld interim-coach John Heitinga en ook in de bestuurskamer maakte de een plaats voor de ander. Een Ajax in opbouw, dat moge duidelijk zijn. Tegen Twente heeft het de kans om zich te laten zien tegen een tegenstander van formaat. "Maurice Steijn moet natuurlijk snel resultaat gaan halen, want anders gaan niet alleen de supporters, maar ook de spelers morren. Sven Mislintat (technisch directeur, red.) heeft hem op die positie neergezet. De Ajax-voetbalstijl is met goed verzorgd voetbal prijzen winnen. Spelers moeten er gelijk staan, maar het geraamte is er niet. Er worden nieuwe spelers gehaald die niet blindelings zo kunnen voetballen of elkaar durven te corrigeren. Ze zijn te jong, of hebben gewoon de kwaliteiten niet. Dat is waar het aan ontbreekt."

Spelers van wie die rol wel wordt verwacht, zijn volgens Landzaat onder meer Steven Berghuis, Steven Bergwijn en Kenneth Taylor. Vlak voor de interlandperiode, uit tegen Fortuna, waren zij echter afwezig of bankzitter. Josip Sutalo, de man die voor twintig miljoen euro werd overgenomen van Dinamo Zagreb, kreeg de aanvoersband. "Dat is een keuze waarvan je je moet afvragen of dat wel de juiste is. Is hij bekend met wat er moet gebeuren?"

"Waarom zou een nieuwe speler die band moeten dragen? Je gaat onnodig spelers voorbij"

Landzaat zou iemand anders aanvoerder hebben gemaakt. "Iemand die het gewend is, het spel herkent en het kan corrigeren. Rensch, Brobbey, Hato en Gorter stonden erin. Het is ook niet fijn als je gepasseerd wordt als Ajax-speler. Dat zou voor een beetje onrust kunnen zorgen, wat totaal niet nodig is. Waarom zou een nieuwe speler die band moeten dragen? Zou hij het erg vinden als hij die niet draagt? Je gaat onnodig spelers voorbij. Dan gaat er iets leven in de groep en wordt er wat gezegd tegen elkaar. Dat had je voor kunnen zijn, zeker als je al niet in een goede fase zit. Ik zag Sutalo bovendien ook niet het initiatief nemen, wat nodig is als je met drie centralen achterop speelt en Rensch wat hoger staat. Het is heel onwennig wat ik zag en dat is dus ook wel te verklaren."

5 - Ajax have fielded five Eredivisie debutants in a single game for the first time since August 2007. Strangers. pic.twitter.com/Gctagcdmhe

— OptaJohan (@OptaJohan) September 3, 2023

Waar Ajax nog ploetert en zoekende is, steekt PSV momenteel iedereen de ogen uit met sprankelend voetbal en toonaangevende resultaten. Feyenoord begint langzaam maar zeker weer te draaien en FC Twente en AZ zijn nog foutloos. Is Ajax volgens Landzaat op dit moment dan wel een serieuze titelkandidaat? "Nee, op dit moment zeer zeker niet. Dat hebben ze nu al laten zien. Maar, ze hebben ook wedstrijden gespeeld waarin spelers met kwaliteit en ervaring er nog niet bij waren. Berghuis kan bijvoorbeeld een wedstrijd temporiseren. Bergwijn heeft individuele kwaliteiten en is aanvoerder gemaakt. Daar mag je ook zeker wel wat van verwachten."

"Ik zou het simpel houden, gewoon vanuit de vaste formatie"

Dat zij er tegen Twente wel bij zijn, zorgt dan ook voor een nieuwe test. "Maar ik denk niet dat het verstandig is om vast te houden aan het systeem dat de afgelopen wedstrijden is gehanteerd (3-4-3, red.). Je moet werken naar herkenbaarheid, maar het jezelf ook niet te moeilijk maken. Iedereen weet wel wat de verdedigende taken zijn in een systeem, maar aanvallend moet het team meer op elkaar zijn ingespeeld. De basisafspraken waren altijd duidelijk bij Ajax. En als je dan het systeem gaat veranderen, heb je toch wat vastigheden nodig. Ik zou het zo simpel mogelijk houden, gewoon vanuit de vaste formatie."

Volgens Landzaat moet Ajax zich zondag dan ook schikken in de rol van de underdog. "Zo zie ik dat zeker. Dat moet Ajax omkeren en dat kan door óf wat meer behouden te gaan spelen óf ze bij de strot te grijpen. Het moet echt een team worden. Ze moeten het samen doen. En Twente is een goede outsider voor de titel. Met name omdat het bij hen wél duidelijk is. Ze hebben vorig jaar onder Ron Jans al goede zaken gedaan, maar Joseph Oosting is ook een trainer die variaties kan doorvoeren. Ik denk dat Twente daar een extra wapen in heeft gedurende het seizoen."

"Twente zal overweldigend gaan beginnen. Dat is een goed ingespeeld team"

Landzaat was afgelopen week nog in Enschede, bij de afscheidswedstrijd van Wout Brama. "Dan merk je natuurlijk heel veel positiviteit. Ze hebben geweldige supporters en zitten in een goede flow. Dan komt Ajax ook nog op bezoek wat stroef draait. Twente zal wat dat betreft overweldigend beginnen. Dat is een goed ingespeeld team en ook op de bank hebben ze meerdere opties voor sommige posities."

Realiteit, iets waar Landzaat tijdens ons interview vaak op terugkomt als het over Ajax gaat. Moeten de Amsterdammers genoegen nemen met nóg een tussenjaar, zoals het vorige? "Dat is bijna niet te voorkomen met zoveel nieuwe spelers. Als je als trainer ook niet weet wat voor spelers je in de groep krijgt… Je moet een team vormen en een goed speelplan creëren. Het liefst natuurlijk herkenbaar voor de supporters en de club, maar dat is wel een opgave."